U Podgorici je 28.02.2019. održana međunarodna konferencija „Marakeški sporazum i njegove pogodnosti za osobe koje ne mogu čitati standardnu štampu“ u organizaciji Saveza slijepih Crne Gore. Podsjećamo da se Marakeški sporazum odnosi na izuzetke u zakonima o autorskom pravu pri izradi materijala u dostupnim formatima, licima koja ne čitaju standardnu štampu. Konferenciji su prisustvovale bibliotekarke Specijalne biblioteke za slijepa i slabovida lica RS Jelena Radaković i Dragana Božić. Sekretar biblioteke Branko Suzić, ovoga puta u svojstvu predsjednika Saveza slijepih Republike Srpske, nastupio je kao govornik ispred delegacije Bosne i Hercegovine.
Konferencija je zamišljena kao završni dio projekta „Lakši put ka ratifikaciji Marakeškog sporazuma u zemljama Zapadnog Balkana“ koji je finansiran od strane Evropskog saveza slijepih, kroz program Solidarnog fonda. Partneri na projektu su Savez slijepih Albanije, Savez slijepih Makedonije, Savez slijepih Srbije i Savez slijepih Republike Srpske. Tokom prethodnih osam mjeseci trajanja projekta održani su okrugli stolovi u Skopju, Banjaluci, Beogradu, Tirani, Podgorici i prezentovan je značaj Marakeškog sporazuma nadležnim organima
Međunarodna konferencija u Podgorici okupila je predstavnike Evropskog saveza slijepih, predstavnike partnerskih zemalja regiona, kao i predstavnike institucija koje su u tijesnoj vezi sa pitanjem Marakeškog sporazuma, i ratifikacijom istog.
U prostoru PR Centra smjenjivali su se govornici i protresena su osnovna pitanja, rezultati do kojih se stiglo i daljnja stremljenja i koraci u vezi sa ratifikacijom i implementacijom Marakeškog sporazuma u zemljama Zapadnog Balkana.
Prvi dio programa bio je rezervisan za domaćina Savez slijepih Crne Gore, koji su predstavljali izvršni direktor Goran Macanović i savjetnica za međunarodne odnose Katarina Bigović, koja je ujedno bila i moderator. Ispred Evropskog saveza slijepih obratila se druga potpredsjednica Barbara Martin Munjoz, koja je opisujući dug put usvajanja Marakeškog sporazuma u Evropskoj uniji željela da da podstrek u leđa i zemljama Zapadnog Balkana. Putem skajpa govorile su i direktorica odjeljenja za autorska prava i kreativne industrije Mišel Vuds i direktorica Konzorcijuma pristupačnih knjiga Monika Halil Lovblad. Prilikom njihovih izlaganja bio je obezbijeđen simultani prevod. Predstavnici Ministarstva kulture Crne Gore bili su Aleksandar Gajković, generalni direktor Direktorata za kulturnu baštinu i Dobrila Vlahović, samostalna savjetnica za nepoktretnu kulturnu baštinu, a ispred Ministarstva ekonomije obratila se Dragana Ranitović. Biblioteku za slijepe Crne Gore predstavila je bibliotekarka Smiljana Radusinović.
Poslije pauze uslijedio je drugi dio konferencije u kome su uslijedila obraćanja predstavnika partnerskih organizacija, tj. saveza slijepih iz regiona. O situaciji u svojim zemljama u vezi sa usvajanjem Marakeškog sporazuma govrili su Milenko Vojičić, predsjednik Mreže OSI u Crnoj Gori, Žarko Selkovski, predsjednik Saveza slijepih Makedonije, Branko Suzić, predsjednik Saveza slijepih Republike Srpske, Milan Stošić, predsjednik Saveza slepih Srbije i Ardjan Hysa, predsjednik Saveza slijepih Albanije.
Branko Suzić je istakao da je inicijativa koju je Savez slijepih RS uputio prema Ministarstvu za ljudska prava i izbjeglice BiH u vezi sa ratifikacijom Marakeškog ugovora podstakla nadležne da se konkretnije počnu baviti ovom problematikom. Po prvi put dobijen jer konkretniji odgovor nadležnog ministarstva u kojem stoji da je Marakeški sporazum potpisan od strane Bosne i Hercegovine 28.06.2013. godine u Marakešu na međunarodnom skupu koji je usvojio taj dokument i da je Bosna i Hercegovina jedna od 60 zemalja potpisnica, te da su nažalost od tada do danas izostali ozbiljnija aktivnost i napori da se u BiH uredi zakonska regulativa na svim nivoima po ovom pitanju. Naglašeno je da je za ovo pitanje nadležan Institut za intelektualno vlasništvo BiH i da bi sve aktivnosti po pitanju standardizacije propisa i njihove harmonizacije u ovoj oblasti trebalo voditi u saradnji i koordinaciji sa pomenutim institutom. Ministarstvo je službenim aktom pozvalo Institut za intelektualno vlasništvo BiH da pristupi pripremama postupka ratifikacije sporazuma. Iz informacije koju je Savez slijepih RS zaprimio od Instituta za intelektualnu svojinu BiH sredinom decembra 2018. g. vidljivo je da su moguća dva puta za ratifikaciju Marakeškog sporazuma od strane BiH. Jedan je ubrzani put kojim bi se Predsjedništvu BiH pripremila akta za ratifikaciju bez prethodnog usaglašavanja zakonodavstva, a drugi put je usporeniji kojim bi se prethodno obavio proces donošenja izmjena i dopuna Zakona o autorskim pravima i intelektualnoj svojini, pa bi se nakon usaglašavanja zakonske regulative pristupilo ratifikaciji. Ako bi se sporazum ratifikovao bez prethodnog usaglašavanja propisa, uslijedio bi rizik u smislu primjene sporazuma u praksi. Nakon opštih izbora u BiH koji su održani 7. oktobra 2018. godine konstituisana je vlast u Republici Srpskoj, ali je došlo do zastoja u konstituisanju vlasti u kantonima, Federaciji BiH i na nivou BiH. Tek nakon konstituisanja novoizabranih struktura vlasti stiču se osnovne pretpostavke da se pristupi procesu ratifikacije Marakeškog sporazuma i da se obavi proces usklađivanja zakonskih i podzakonskih akata kojima se uređuju ova pitanja. Harmonizacijom zakonske regulative stekli bi se uslovi za uklanjanje barijera u oblasti propisa i omogućila nesmetana prekogranična razmjena knjiga, literature, časopisa i drugih sadržaja u tehnikama prilagođenim potrebama slijepih i slabovidih lica i lica koja imaju poteškoće u čitanju standardne štampe. Imajući u vidu dosadašnji odnos nadležnih institucija i organa u BiH, kao i svu kompleksnost i razuđenost različitih nivoa javne uprave, za očekivati je da će proces ratifikacije i usklađivanja potrajati nekoliko narednih godina.
Više o konferenciji i izlaganjima učesnika (uz zvučne zapise) možete saznati na linku:
http://prcentar.me/clanak/crna-gora-do-kraja-godine-da-ratifikuje-marakeki-sporazum/674
Kolege iz hrvatske knjižnice za slijepe preveli su IFLA-in vodič „Getting started“ („Počnimo“), o ulozi biblioteka u sprovođenju Marakeškog sporazuma u praksu.
Link sa prevodom možete pronaći na stranici: